[ ::: ♥Keep_Mailing♥ ::: ]™ બહુત મજબૂત રિશ્તે થે (Gujarati)

Please use http://translate.google.com/ to translate this article to Language of your choice. બહુત મજબૂત રિશ્તે થે, બહુત કમજોર લોગોં સે! ડૉ. શરદ ઠાકર         'સાહેબ, કંઈ કામ હોય તો કહેજો. હું ઈશ્વરલાલ. આ જ હોસ્ટેલમાં તમારી સામેની રૂમમાં જ રહું છું.' વીસેક વર્ષના એક યુવાને, અઢારની ઉંમરના બીજા એક યુવાનને કહ્યું. આ બીજો યુવાન એટલે કમલેશ દવે. હાલમાં અમેરિકાના વર્જિનિયામાં 'સેટલ' થયેલો નામનાપ્રાપ્ત કાર્ડિયોલોજિસ્ટ ડૉ. કમલેશ દવે. કમલેશ અને હું મેડિકલ કોલેજમાં સાથે ભણતા હતા. એક જ ક્લાસમાં બેસીને પાંચ વર્ષ સાથે ભણ્યા હતા.   જોકે, કમલેશ ભવિષ્યમાં આ કક્ષાએ પહોંચશે એવું અમારા એકસો ચુંમોતેર વિદ્યાર્થીઓની બેચમાંથી કોઈએ સપનામાં પણ વિચાર્યું ન હતું. ખુદ કમલેશે પણ નહીં વિચાર્યું હોય. એક વાત જોકે કબૂલવી પડશે. કમલેશ નામના તોફાની વિદ્યાર્થીમાંથી ડૉ. કમલેશ દવે બનવાની પ્રગતિ એ માત્ર કિસ્મતનો ચમત્કાર ન કહી શકાય. કમલેશ ઇન્ટેલિજન્ટ હતો, જબરદસ્ત મેરિટ મેળવીને મેડિકલ કોલેજમાં દાખલ થયો હતો અને બુદ્ધિ-પ્રતિભાના જોર પર જ એ 'પર્સનલ કાર્ડિયોલોજિસ્ટ ટુ ધી પ્રેસિડેન્ટ ઓફ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકા' બનવા સુધી પહોંચી શક્યો છે. એ 'મુકદ્દર કા સિકંદર' નથી જ નથી, એ 'મેહનત કા સિકંદર' છે.   ઈશ્વરલાલ લો, આ ચાવી. આ સાઇકલની માસ્ટર કી છે. આખા કેમ્પસમાં જેટલી બાઇસિકલ્સ પાર્ક થયેલી છે, તે બધી આનાથી ખૂલી જશે. મોજ કરો!       પણ કેમ્પસમાં સહુ સમાન હતા. ન કોઈ રાજા, ન કોઈ રંક. એમાં આ ઈશ્વરલાલ જ્યારે આવી રાંક ભાષામાં વાત કરે ત્યારે નવાઈ લાગે, પણ કમલેશને નવાઈ ન લાગી. એને તો મજા પડી ગઈ. ઈશ્વરલાલનું નામ કહી આપતું હતું કે એ શહેરી ન હતો. એની શકલ-ઓ-સુરત કહેતી હતી કે એ ગરીબ હતો. એની રજૂઆત કહેતી હતી કે એની અંદર ભારોભાર લઘુતાગ્રંથિ ઊભરાતી હતી. એ સિવાય એક જ હોસ્ટેલમાં રહેતો સિનિયર વિદ્યાર્થી પોતાના જુનિયરને આવું તો ન જ કહે કે, 'સાહેબ, કંઈ કામ હોય તો...' કમલેશને આ સ્થિતિ ફા‌વી ગઈ. એ રાજવી મિજાજનો માણસ. પોણી રાત સુધી જાગતો હોય અને અડધો દિવસ પૂરો થવા આવે ત્યારે ઊઠે. રાત્રે બારેક વાગ્યે એણે બૂમ પાડી, 'ઈશ્વરલાલ! ઓ... ઈશ્વરલાલ...' જે ઈશ્વરને હાજર કરવામાં નરસિંહ મહેતા કે મીરાંબાઈને દાયકાઓ સુધી ભક્તિ કરવી પડી હતી, કમલેશ દવેને એક બૂમ પાડતાંમાં જ ઈશ્વર પ્રગટ થયા. 'બોલો સાહેબ! કંઈ સેવા હોય તો...', 'આ લો પાંત્રીસ પૈસા.' કમલેશ દવેએ ટેબલના ખાનામાંથી છૂટા પૈસા કાઢીને ઈશ્વરની હથેળીમાં મૂક્યા, પછી કહ્યું, 'એક ફ્રેન્ડ મળવા માટે આવ્યો છે. જાવ, ચા લઈ આવો!' 'શેમાં લઈ આવું?' ઈશ્વરલાલનો પ્રશ્ન વાજબી હતો. ત્યારે પ્લાસ્ટિકની પોટલીમાં ચા લાવવાની શોધ હજુ થઈ ન હતી. કમલેશે રૂમમાં પડેલી ખાલી ગ્લુકોઝ સેલાઇનની બોટલ બતાવીને કહ્યું, 'આમાં લઈ આવો.' 'ભલે, પણ બાકીના વધેલા પૈસાનું શું?' 'તારા માટે ગણેશછાપ બીડીનું બંડલ લેતો આવજે. મને ખબર છે કે તને બીડી પીવાની આદત છે અને એ પણ ખબર છે કે તારી પાસે બીડી ખરીદવા જેટલા પૈસા નથી.' આ વખતે ઈશ્વરલાલને મજા આવી ગઈ. કમલેશનું કહેવું સાચું હતું. ગામડામાં ખેતમજૂરી કરતા બાપની બીડી પીવાની લત ઈશ્વરને પણ વળગી ગઈ હતી. એક બંડલ બીડીનું મળે છે એ વાતની ખુશીમાં ઈશ્વરલાલ છેક કોલેજના ગેટની સામે આવેલી ચાની લારી પરથી ચા લઈ આવ્યા. કમલેશ તો ચા ચાર મિનિટમાં ગટગટાવી ગયો, પણ ઈશ્વરલાલની બીડીઓનો જથ્થો ચાર કલાક સુધી ચાલ્યો. ક્યારેક મોડી રાતે કોલેજના ઝાંપા સામેની કીટલી બંધ થઈ ગઈ હોય તો ઈશ્વરલાલ છેક રેલવે સ્ટેશન પર જઈને ચા લઈ આવે. એક દિવસ (એટલે કે રાતના ત્રણ વાગ્યે) ઈશ્વરલાલને ચા લઈને આવતાં સારી એવી વાર લાગી. કમલેશે પૂછ્યું, 'કેમ મોડું થયું ઈશ્વરલાલ?' 'ચાલીને જવાનું ને સાહેબ? એટલે વાર લાગી.' ઈશ્વરલાલનો આ જવાબ સાંભળીને કમલેશે ઉપાય શોધી કાઢ્યો. 'ઈશ્વરલાલ, કાલથી તમારે ચાલવું નહીં પડે. લો, આ ચાવી. આ સાઇકલની માસ્ટર કી છે. આખા કેમ્પસમાં જેટલી બાઇસિકલ્સ પાર્ક થયેલી છે, તે બધી આનાથી ખૂલી જશે. મોજ કરો!' કમલેશે ડ્રોઅરમાંથી એક લાંબી સળી જેવી લોખંડની પટ્ટી આપીને ઈશ્વરની આધિ-વ્યાધિ-ઉપાધિ દૂર કરી દીધી. કોઈને આ વાંચીને કદાચ પ્રશ્ન થશે કે મેડિકલ સ્ટુડન્ટ આવી આર્થિક હાલતમાં હોય તો તે આટલો ખર્ચાળ અભ્યાસ કરે કેવી રીતે? આજના સમયમાં તો ન જ કરી શકે. 1970ના દાયકામાં કરી શકતો હતો. ત્યારે હોસ્ટેલની ફી, કોલેજની ફી અને બુક્સ તદ્દન મફતમાં (ઈશ્વરલાલ જેવા વિદ્યાર્થીઓને) મળી રહેતા હતા. મેસમાં જમવાના રૂપિયા ચૂકવવા પડે, પણ છ નંબરની હોસ્ટેલમાં મેસના સંચાલક મણિભાઈ દયાળુ માણસ હતા. ઈશ્વર જેવા અનેક ગરીબ વિદ્યાર્થીઓને તેઓ ઉધારીમાં જમાડતા હતા. 'સાહેબ, ભણી-ગણીને જ્યારે ડૉક્ટર થાવ અને કમાવ ત્યારે ચૂકવી આપજો.' બાકી રહી બીડીની ચિંતા, એની જોગવાઈ થઈ ગઈ હતી. સમય સુખનો હોય કે દુ:ખનો, પસાર થઈ જ જાય છે. કમલેશ દવે પાછળ હોવા છતાં આગળ નીકળી ગયો. ડૉક્ટર બની ગયો. ઈશ્વરલાલ એમની દારૂણ ગરીબી અને તમામ પ્રકારની લઘુતાગ્રંથિઓ સામે ઝઝૂમતાં ઝઝૂમતાં છેવટે એમ.બી.બી.એસ. પાસ થયા ખરા. ઈશ્વરલાલ હજી તો ઇન્ટર્નશિપ કરતા હતા ત્યારે એમને કંકોતરી મળી. ડૉ. કમલેશ દવે ગ્રીનકાર્ડ હોલ્ડર યુવતી સાથે પરણીને પછી પરદેશ ઊડી જવાના હતા. જૂની દોસ્તીના નાતે લગ્નમાં હાજરી તો આપવી જ પડે. ઈશ્વરલાલ પહોંચી ગયા. ઝાકઝમાળ રોશની અને આમંત્રિતોની ભીડ! એ સીધા રિસેપ્શનના સ્ટેજ પર પહોંચી ગયા. અભિનંદન પછી આપ્યાં, પહેલું કામ દુલ્હેરાજાના કાનમાં જઈને ગણગણવાનું કર્યું, 'સાહેબ, અગિયાર રૂપિયા આપશો?' ડૉ. કમલેશ દવે ચોંકી ગયા, 'અગિયાર રૂપિયા? કેમ? બીડીનો ભાવ વધી ગયો?' 'ના, આ તો...' ઈશ્વરલાલના ચહેરા પર માત્ર એક દોસ્ત જ વાંચી શકે તેવો ભાવ આવી ગયો, 'તમારા લગ્નમાં મારે ચાંલ્લો તો આપવો પડશે ને? સોરી, મારી પાસે...' ડૉ. કમલેશે અગિયાર રૂપિયા અંકે પૂરા ગણીને મિત્રને આપી દીધા. ઈશ્વરલાલ દોડીને વટપૂર્વક ચાંલ્લો લખાવી આવ્યા. ડૉ. કમલેશ દવે તો પરણીને અમેરિકા ચાલ્યા ગયા. વર્ષોના સંઘર્ષ બાદ અત્યારે વર્જિનિયા સિટીમાં નદીના વળાંક પર એક નાના સરખા ગામ જેવડું ઘર બનાવીને રાજા જેવી જિંદગી પસાર કરી રહ્યા છે અને ઈશ્વરલાલ ક્યાં છે? ઈશ્વરલાલ ધકેલ પંચા દોઢસો કરતાં કરતાં એમ.બી.બી.એસ. પાસ તો થઈ ગયા, પણ પછી આગળ ભણવાની ત્રેવડ ન હતી એટલે એક વર્ષની ઇન્ટર્નશિપ પછી સરકારી નોકરીમાં જોડાઈ ગયા. પરણ્યા પણ હશે, બાળકો પણ થયાં હશે, પ્રગતિ પણ કરી જ હશે. કેવી અને કેટલી પ્રગતિ કરી હશે એ ઈશ્વર જાણે. હમણાં ડૉ. કમલેશ દવે ભારતમાં આવ્યા ત્યારે ડૉ. ઈશ્વરલાલ કોઈક સમારંભમાં મળી ગયા. એ જ ગભરું મુખમુદ્રા, એ જ રાંક ચહેરો, એ જ લઘુતાગ્રંથિ. 'સાહેબ, કેમ છો? સાંભળ્યું છે કે અમેરિકા જઈને તમે તો ખૂબ રૂપિયા કમાયા?' 'ઈશ્વરલાલ, અમેરિકામાં રૂપિયા ન હોય, ડોલર હોય.' ડૉ. કમલેશે હળવાશમાં મિત્રની ભૂલ સુધારી. પછી પૂછ્યું, 'તમારી વાત કરો. કેમ છો તમે?' 'સાહેબ, હું તો ખૂબ ખૂબ ખૂબ સુખી છું.' ડૉ. ઈશ્વરલાલનું મોં ખીલી ઊઠ્યું, 'આટલા વર્ષથી સરકારી નોકરીમાં છું. પગાર વધીને મહિને નેવું હજાર થઈ ગયો છે.' 'બસ, માત્ર નેવું હજાર?', 'સાહેબ, નેવું હજાર રૂપિયા મારાં મા-બાપે આખી જિંદગીમાં..! જવા દો, તમને નહીં સમજાય. બે બાળકો છે. ખૂબ સારું ભણીને બેઉ સારી નોકરીમાં ગોઠવાઈ ગયાં છે. મારા માથે કોઈ જવાબદારી રહી નથી. સાંજે છ વાગ્યે નોકરીએથી છૂટીને ઘરે આવું છું, ઘરવાળી મસાલાવાળી ચા બનાવી આપે એ પીને પછી આખી બીડીના 'કશ' માણું છું. આપણી હોસ્ટેલ લાઇફના એ જૂના દિવસોને યાદ કરી લઉં છું. ચા લેવા માટે ચોરેલી સાઇકલ પર બેસીને રાત્રે ત્રણ વાગ્યે રેલવે સ્ટેશને જતો હતો એ તકલીફ યાદ કરું છું ત્યારે મારો નાનો એવો ફ્લેટ જામ સાહેબના પેલેસ જેવડો મોટો લાગવા માંડે છે, મારા પૈસાથી ખરીદાયેલી બીડી પાંચસો પંચાવન બ્રાન્ડની સિગાર બની જાય છે અને પહેલી તારીખે ખિસ્સામાં મુકાતો પગાર નેવું હજાર રૂપિયાને બદલે નેવું લાખ ડોલર્સ બની જાય છે. સાહેબ, એક વાત કહું?   સુખનો આધાર કમાણીના આંકડા પર નથી હોતો, પણ સંતોષની માત્રા ઉપર રહેતો હોય છે. તમે અપેક્ષાની મોટી ઝોળી લઈને બેઠા હતા, હું નાનો ખોબો લઈને બેઠો હતો. ખોબો છલકાતા વાર કેટલી?' ડૉ. ઈશ્વરલાલે એવી ફિલસૂફીભરી વાત (વાતવાતમાં) કરી નાખી કે ખુદ ઈશ્વર પણ વિચારમાં પડી ગયો હશે કે ખરો ઈશ્વર કોણ? ઉપરવાળો હું? કે પૃથ્વી પર બેઠો બેઠો બીડીના ધુમાડા કાઢે છે એ?

--
You received this message because you are subscribed to the Google Groups "Keep_Mailing" group.
To unsubscribe from this group and stop receiving emails from it, send an email to keep_mailing+unsubscribe@googlegroups.com.
To post to this group, send email to keep_mailing@googlegroups.com.
Visit this group at https://groups.google.com/group/keep_mailing.
To view this discussion on the web visit https://groups.google.com/d/msgid/keep_mailing/CAH3M5OvSr3LfBHEh%2Bcu_LRfX%2BXNSJOpXNuHR3bRhibvLtW4Tfg%40mail.gmail.com.
For more options, visit https://groups.google.com/d/optout.